Skip to main content

Posts

Showing posts from January, 2018

सिंहगड

सिंहगड हा भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील एक किल्ला आहे. पुण्याच्या नैर्ऋत्येला साधारण २५ कि.मी अंतरावर असणारा हा किल्ला समुद्रसपाटीपासून सुमारे ४४०० फूट उंच आहे. सह्याद्रीच्या पूर्व शाखेवर पसरलेल्या भुलेश्वराच्या रांगेवर हा गड आहे. दोन पायऱ्यासारखा दिसणारा खंदकाचा भाग आणि दूरदर्शनचा उभारलेला मनोरा यामुळे पुण्यातून कुठूनही तो लक्ष वेधतो.. पुरंदर, राजगड, तोरणा, लोहगड, विसापूर, तुंग असा प्रचंड मुलुख या गडावरून दिसतो. याचे आधीचे नाव कोंढाणा. पूर्वी हा किल्ला आदिलशाहीत होता. [[दादोजी कोंडदेव]] हे आदिलशहाकडून सुभेदार म्हणून नेमले होते. पुढे इ.स. १६४७ मध्ये गडावर आपले लष्करी केंद्र बनवले. पुढे [[इ.स. १६४९]] मध्ये शहाजी राजांच्या यांच्या सुटकेसाठी शिवाजी राजांनी हा किल्ला परत आदिलशहाला दिला. पुरंदरच्या तहात जे किल्ले मोगलांना दिले त्यामध्ये कोंडाणापण होता. मोगलांतर्फे उदेभान राठोड हा कोंडाण्यावरचा अधिकारी होता. हा मूळचा राजपूत पण नंतर मुसलमान झाला होता. पुणे दरवाजा सिंहगडचे मूळ नाव कोंढाणा होते आणि [[छत्रपती शिवाजी महाराज|शिवाजी महाराजांच्या]] काळात त्यांचे वि

शनिवार वाडा

शनिवार वाडा शनिवार वाडा  (बोली मराठीत शनवारवाडा) ही  महाराष्ट्रातील   पुणे  शहरातील ऐतिहासिक वास्तू आहे.  इ.स.च्या १८व्या शतकात  हा वाडा  मराठा साम्राज्याचे  पंतप्रधान, अर्थात  पेशवे  यांचे निवासस्थान व कार्यालय होते. भारत सरकारने शनिवारवाड्याला दिनांक १७ जून, इ.स. १९१९ रोजी महाराष्ट्रातील राष्ट्रीय संरक्षित स्मारक  म्हणून घोषित केलेले आहे. [१] शनिवारवाड्याच्या पायाभरणीचे काम १० जानेवारी १७३० रोजी सुरू झाले, तर २२ जानेवारी १७३२ रोजी शनिवारवाड्याची वास्तुशांत करण्यात आली. १७३२ नंतरही या वाड्यात वारंवार नवीन बांधकामे, बदल होत राहिले. बुरुजाचे दरवाजाचे काम होण्यास १७६० हे वर्ष उजाडले. १८०८, १८१२, १८१३ या वर्षी छोट्या-मोठ्या आगी लागल्याच्या नोंदी सापडतात, तर १७ नोव्हेंबर १८१७ ला वाड्यावर ब्रिटिशांचे निशाण लागले. त्यानंतर येथे काही काळ पुण्याचा पहिला कलेक्‍टर हेन्‍री डंडास रॉबर्टसन राहत होता. त्यानंतर वाड्यात तुरुंग, पंगुगृह, पोलिसांची निवासस्थाने होती. १८२८ मध्ये वाड्यास मोठी आग लागली व आगीत बहुतेक सर्व इमारती जळाल्या. पुढे तब्बल ९० वर्षांनी वाड्याची दुरवस्था संपण्याचा योग आला.

पांडेश्वर मंदिर जेजुरी मोरगाव

पांडेश्वर मंदिर जेजुरी मोरगाव रस्त्यापासून पुण्यापासून 50 किमी अंतरावर आहे. कदाचित एक मध्ययुगीन मंदिर आहे जे 10-12 व्या शतकामध्ये बांधले गेले, परंतु नंतर 18 व्या शतकात या शहराची पुनर्निर्मिती केली जशी आसपासची वास्तुशिल्पावरून दिसते. जेजुरी मोरगाव मार्गावरील मंदिराकडे जाणारा रस्ता गडद असून हिरव्या शेतातून जातो. सासवडचा दुसरा रस्ता आहे. कर्हा नदीजवळील अस्पष्ट गावात हे मंदिर लपलेले आहे. लोकसाहित्यानुसार, कर्हा नदी भगवान ब्रह्माच्या 'कामंदळ' या नावाने ओळखल्या जाणार्या 'कार' (कामंडलू हे पाणी साठविण्यासाठी एक लहान जहाज आहे, सामान्यत: देवदेवतांचा संबंध आहे आणि साधूंचा वापर करूनही). कर्हा नदीचे नाव या कारनामधून घेतले जाते. लोकसाहित्य कथा पांडवस जोडते. जेव्हा पांडव या प्रदेशात राहतात तेव्हा त्यांनी महा यज्ञ (आध्यात्मिक अग्नी) करण्याची योजना आखली होती ज्यासाठी त्यांना भगवान ब्रम्हाची उपस्थिती हवी होती. प्रसंगोपात, नंतर भगवान ब्रह्मा सह्याद्री पर्वतावर ध्यान करीत होते. भीमा, पांडव यांना पृथ्वीच्या निर्माणकर्त्याला आमंत्रित करण्याचे काम देण्यात आले, कारण यज्ञ सामर्थ्यवा