उजनी धरण

 उजनी धरण

नमस्कार मित्रांनो आज आपण महाराष्ट्र राज्यातील सोलापूर जिल्ह्यातील एक महत्वाचे धरण पाहणार आहोत ते म्हणजे उजनी धरण सोलापूर महाराष्ट्र 

महाराष्ट्रातील सर्वात मोठ्या एकूण जलसाठा असलेली धरणांच्या यादीमध्ये  117.25 टी.एम.सी पाणीसाठ्यासह उजनी धरणाचा पहिला क्रमांक येतो 

तसेच महाराष्ट्रातील उपयुक्त जलसाठा असलेल्या धरणांच्या यादीमध्ये  53.58 टी. एम. सी सह उजनी धरणाचा तिसरा क्रमांक येतो 

उजनी धरण सोलापूर जिल्ह्यातील म्हाडा तालुक्याच्या टेम्भूर्णी गावापासून ११ किलोमीटर अंतरावर आहे

उजनी धरण सोलापूर शहरापासून १०१ किलोमीटर अंतरावर असून पुणे शहरापासून १५५ किलोमीटर अंतरावर आहे 

हे धरण इंदापूर शहरापासून १३ किलोमीटर अंतरावर असून

उजनी धरण पुणे आणि सोलापूर जिल्ह्यांच्या सीमेवर कृष्णेची उपनदी भिमा या नदीवर 1969 ते 1980 साली बांधन्यात आले

या धरणाच्या जागेचे भूमिपूजन महाराष्ट्र राज्याचे पहिले मुख्यमंत्री यशवंतराव चव्हाण यांच्या हस्ते करण्यात आले होते.

उजनी याधरणाची उंची 56.4 मीटर  म्हणजे 185 फूट आहे 

या धरणाची लांबी 2532 मीटर  म्हणजे 8314 फूट आहे 

उजनी या धरणाची पाणी साठवण्याची  एकूण क्षमता 117.25 टीएमसी 

म्हणजेच 117250 दशलक्ष घनफूट इतकी आहे

उजनी या धरणाची पाणी साठवण्याची उपयुक्त क्षमता 53.58  टीएमसी 

म्हणजेच 53580 दशलक्ष घनफूट इतकी आहे

या धरणाला 41 दरवाजे आहेत 

या धरणाच्या जलाशयाला यशवंतसागर जलाशय असे म्हणातात

उजनी याधरणावर 12 मेगावॉट वीजनिर्मिती केली जाते

तुम्हाला फ्लेमिंगो या परदेशी पक्षाचे निरीक्षण करायचे असेल तर हा पक्षी हिवाळ्यात या जलाशयावर येतो. या धरणाचा फुगवटा हा खूप मोठा आहे. जवळपास दौंड पर्यंत हा पसरलेला आहे. या उजनी जलाशयाच्या पाणी साठ्याच्या आत तुम्हाला पळसनाथ हे मंदिर जेवहा पाणीसाठा कमी होईल तेव्हा बघायला मिळेल. 

पळसदेव मंदिर यादवकालीन आहे. या ठिकाणी पक्क्या विटांनी बांधलेली शिखरे पाहता येतात. मंदिर आवारात सतीशिळा, वीरगळ, भंगलेला घोडा, मारुतीची मूर्ती, दीपमाळेचे अवशेष्भक्कम विटांची भग्न ओवरी असे अनेक गोष्टी धरणातील पाणी कमी झाल्यावर पाहायला मिळतात.

या धरणात मत्स्य व्यवसाय मोठ्या प्रमाणावर केला जातो 

उजनी धरण इतके मोठे आहे, की ते बांधताना 29 गावे पाण्याखाली गेली होती. धरणातील पाण्याचा पुणे,सोलापूर आणि अहमदनगर या तीन जिल्ह्यांतील शेतीला भरपूर फायदा होत आहे.

या धरणातून २ कालवे जातात यामधी डावा कालवा १२६ किलोमीटर पर्यंत जातो तर दुसरा उजवा कालवा ११२ किलोमीटर पर्यंत वाहत जातो