मोर्बे धरण: नवी मुंबईची जीवनरेखा

मोर्बे धरण

ओळख जीवनरेखा आव्हाने भविष्य

ओळख जीवनरेखा आव्हाने भविष्य

नवी मुंबईची जीवनरेखा: मोर्बे

एका महत्त्वपूर्ण धरणाची गाथा, आकडेवारी आणि विश्लेषणासह

पाणी साठवण क्षमता

0

MCM

धरणाची उंची

0

मीटर (MSL)

दैनिक पाणीपुरवठा

0+

MLD

बांधकाम पूर्ण

२००६

वर्ष

ओळख आणि ऐतिहासिक प्रवास

मोर्बे धरण हे नवी मुंबई महानगरपालिकेच्या मालकीचे, रायगड जिल्ह्यातील खालापूर तालुक्यात धावरी नदीवर बांधलेले एक महत्त्वपूर्ण धरण आहे. हे धरण नवी मुंबई शहरासाठी पिण्याच्या पाण्याचा मुख्य स्रोत आहे, ज्यामुळे ते शहराची 'जीवनरेखा' म्हणून ओळखले जाते.

१९८८-९०

महाराष्ट्र जीवन प्राधिकरणाने (MJP) प्रकल्पासाठी भूसंपादन केले.

१९९९

निधीअभावी थांबलेले बांधकाम MJP ने पुन्हा सुरू केले.

२००२

राज्य सरकारने नवी मुंबई महानगरपालिकेला (NMMC) धरण ताब्यात घेण्यास परवानगी दिली.

२०१०

NMMC ने अंतिम हप्ता भरून धरणाची संपूर्ण मालकी स्वीकारली.

जीवनरेखा: पाणीपुरवठा प्रणाली

मोर्बे धरणातून उचललेले पाणी भोकरपाडा येथील जलशुद्धीकरण केंद्रात शुद्ध होऊन, विविध नोड्सद्वारे लाखो नागरिकांपर्यंत पोहोचवले जाते.

NMMC क्षेत्र

PCMC/CIDCO

इतर

आव्हाने आणि वास्तव

⚠️ गाळ साठल्याने घटणारी क्षमता

धरणाच्या पाणलोट क्षेत्रातून वाहून येणाऱ्या मातीमुळे आणि गाळामुळे धरणाची मूळ पाणी साठवण क्षमता हळूहळू कमी होत आहे. हे 'सायలెంట్ इरोजन' भविष्यात पाणीपुरवठ्यासाठी धोकादायक ठरू शकते.

⚠️ प्रदूषणाचा वाढता धोका

धरणाच्या पाणलोट क्षेत्रात वाढणारे पर्यटन आणि आजूबाजूच्या औद्योगिक परिसरांमुळे होणाऱ्या प्रदूषणामुळे धरणातील पाण्याच्या गुणवत्तेला धोका निर्माण होऊ शकतो. यावर नियंत्रण ठेवणे हे एक मोठे आव्हान आहे.

प्रकल्पग्रस्तांचे पुनर्वसन: आश्वासने vs वास्तव

आश्वासने (Promise)

• प्रत्येक कुटुंबातील एकाला नोकरी
• पर्यायी जमीन आणि विकसित भूखंड
• नागरी सुविधांसह पुनर्वसन
• धरणात मासेमारीचा हक्क

वास्तव (Reality)

• नोकरीची अपूर्ण अंमलबजावणी
• अपुरी भरपाई आणि जमिनीचे वाद
• मूलभूत सुविधांचा अभाव
• हक्कांसाठी आजही संघर्ष सुरू

भविष्यातील दिशा आणि उपाययोजना

वाढत्या लोकसंख्येमुळे नवी मुंबईची पाण्याची गरज भविष्यात वाढणार आहे. या गरजेची पूर्तता करण्यासाठी महानगरपालिका विविध योजनांवर काम करत आहे.

पाण्याच्या मागणीचा भविष्यातील अंदाज (MLD)

• ✔
  कोंढाणे धरण प्रकल्प: वाढीव पाण्याची गरज भागवण्यासाठी पाताळगंगा नदीवर नवीन धरण बांधण्याचा प्रस्ताव.
• ✔
  सौर ऊर्जा प्रकल्प: धरणाच्या जागेत तरंगता सौर ऊर्जा प्रकल्प उभारून वीज खर्चात बचत करण्याचे नियोजन.
• ✔
  पाणलोट क्षेत्राचे संरक्षण: वनीकरण आणि प्रदूषण नियंत्रणाद्वारे धरणाचे आयुष्य आणि पाण्याची गुणवत्ता वाढवणे.
• ✔
  अत्याधुनिक देखरेख: SCADA सारख्या प्रणालींचा वापर करून पाणीपुरवठ्यावर रिअल-टाइम नियंत्रण ठेवणे.

हा माहितीपट उपलब्ध माहितीच्या आधारे तयार करण्यात आला आहे.

© २०२४. डिझाइन आणि विकास: Gemini.