कोयना: महाराष्ट्राची भाग्यरेखा
एका महाप्रकल्पाची गाथा, आकडेवारी आणि विश्लेषणासह
वीज निर्मिती क्षमता
0
मेगावॅट
एकूण पाणीसाठा
0
TMC
धरणाची उंची
0
मीटर
धरणाची लांबी
0
मीटर
ओळख आणि ऐतिहासिक प्रवास
कोयना धरण हे महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यात, कोयना नदीवर बांधलेले एक महत्त्वपूर्ण धरण आहे. हे भारतातील सर्वात मोठ्या जलविद्युत प्रकल्पांपैकी एक आहे, ज्यामुळे याला 'महाराष्ट्राची भाग्यरेखा' म्हटले जाते. या धरणाच्या जलाशयाला 'शिवाजी सागर' असे नाव देण्यात आले आहे.
१९२१
टाटा समूहाद्वारे वीज प्रकल्पाची संकल्पना आणि पहिले सर्वेक्षण.
१९५४
स्वतंत्र भारतात प्रकल्पाला मंजुरी आणि बांधकामास सुरुवात.
१९६२-६४
धरणाचे बांधकाम पूर्ण आणि पहिला टप्पा कार्यान्वित.
१९६७
६.३ रिश्टर स्केलच्या विनाशकारी भूकंपाचा धक्का.
१९९९ आणि २०१२
आशियातील पहिला 'डबल लेक टॅपिंग'चा यशस्वी प्रयोग.
जलसाठ्याचे विभाजन
धरणाचा एकूण साठा 'वापरण्यायोग्य साठा' (Live Storage) आणि 'मृत साठा' (Dead Storage) यामध्ये विभागलेला आहे.
जलविद्युत प्रकल्प: चार टप्पे
कोयना जलविद्युत प्रकल्प चार टप्प्यांमध्ये विभागलेला आहे. खालील आलेख प्रत्येक टप्प्याची स्थापित क्षमता दर्शवतो.
क्षमता (मेगावॅट मध्ये)
विकासाची दोन बाजू: प्रभाव आणि परिणाम
✅ सकारात्मक प्रभाव (फायदे)
- ⚡ऊर्जा सुरक्षा: राज्याच्या विजेच्या गरजेचा मोठा भाग पूर्ण होतो.
- 💧सिंचन: पश्चिम महाराष्ट्रातील लाखो हेक्टर जमीन ओलिताखाली आली.
- 🏭औद्योगिक विकास: मुंबई-पुणे पट्ट्याला अखंड वीज आणि पाणीपुरवठा.
⚠️ नकारात्मक परिणाम (तोटे)
- 📉भूकंपाचा धोका: जलाशय-प्रेरित भूकंपांमुळे परिसरातील धोका वाढला.
- 🏡विस्थापन: १०० गावे पाण्याखाली, हजारो कुटुंबे विस्थापित झाली.
- 🌳पर्यावरणीय हानी: मोठ्या प्रमाणात जंगलतोड झाली.
पर्यटन आणि आकर्षणे
कोयना धरण आणि त्याचा निसर्गरम्य परिसर पर्यटकांसाठी एक मोठे आकर्षण आहे.
नेहरू गार्डन
धरणाच्या पायथ्याशी असलेले सुंदर उद्यान.
शिवाजी सागर
विशाल जलाशयात नौकाविहाराचा आनंद.
ओझर्डे धबधबा
पावसाळ्यात पर्यटकांना आकर्षित करणारा धबधबा.
No comments:
Post a Comment